Toeval bestaat niet. Of toch wel?

Vraag:

Het viel mij op tijdens het lezen van Ruth 2:3, dat er staat: ‘Het toeval wilde dat de akker waar ze kwam van Boaz was’. De HSV vertaald: ‘Zij ging op weg en kwam op de akker van Boaz. Dit overkwam haar’. In ons spraakgebruik zeggen we vaak: Toeval bestaat niet! Het is toch de leiding van de Heer? Waarom staat dat er dan niet?

Reactie:

In de Bijbel wordt wel eens vaker het woord ‘toevallig’ gebruikt. Zelfs Jezus zegt in de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan: ‘Toevallig kwam er een priester langs’ (Lukas 10:31). Deze vertaling is correct, net als in Ruth 2:3.

Onder toevallig verstaan wij dat bepaalde dingen tegelijk gebeuren of dat mensen elkaar ontmoeten, zonder dat dit door ons georganiseerd is. Dat geeft verrassing en soms een ongedacht gesprek. In de Bijbel wordt vaak gewone taal gebruikt. Daarom kun je het woord ‘toeval’ zomaar tegenkomen.

Dat achter zulke ‘toevalligheden’ Gods leiding ligt, staat hier niet haaks op. Dat wordt in Ruth 2:20 ook erkend als Noömi de ontmoeting van Ruth en Boaz verbindt aan de trouw van God. Dat wij dingen als toevallig ervaren, betekent niet dat dit voor God ook toevallig is. Soms zien ook wij achteraf dat er sprake is van een bedoeling.

Het gezegde: ‘Toeval bestaat niet’ wordt niet alleen door christenen gebruikt. Mensen drukken ermee uit, dat er altijd een bepaalde oorzaak of wetmatigheid achter gebeurtenissen zitten. Voor christenen heeft het te maken met de leiding van God in het leven. Sommige gelovigen vinden dat je het woord ‘toevallig’ niet mag gebruiken, omdat in zondag 10 (Heidelbergse Catechismus) staat dat alle dingen ‘niet bij toeval, maar uit Gods vaderhand ons ten deel vallen’. Daarbij wordt verwezen naar bijvoorbeeld Spreuken 16:33, waarin staat dat de Heer zelfs de uitkomst van het lot bepaalt.

Maar zoals in de Bijbel over toeval gesproken wordt, zo kunnen wij het ook gebruiken. Als we maar blijven beseffen dat binnen Gods bestuur de dingen nooit compleet toevallig zijn.