Worden onvruchtbare ranken weggesneden of opgebonden? Hoe moet je Johannes 15:2 vertalen?
28 oktober 2023 Plaats een reactie
Vraag:
Laatst hoorde ik in een lezing dat Johannes 15:2 beter op een andere manier vertaald kan worden. In de HSV en NBV staat: ‘Elke rank aan Mij die geen vrucht draagt, neemt Hij weg.’ Volgens de spreker moet het anders vertaald worden: ‘Elke rank aan Mij die geen vrucht draagt, bindt Hij op.’ Zoals een wijnbouwer de jonge ranken die op de grond liggen, niet afsnijdt, maar opbindt zodat ze meer licht en lucht krijgen en alsnog vrucht gaan dragen.
De strekking is dan: als je nu nog geen vrucht draagt, laat de Heer je niet vallen, maar geeft Hij tijd en ruimte om vrucht te gaan dragen. Een prachtige toepassing. Maar klopt zijn vertaling inderdaad?
Reactie:
Dit is een mooie vraag en een interessant punt. Het maakt nogal verschil of de onvruchtbare rank wordt weggesneden of wordt opgebonden. Zeker in de toepassing: wordt iemand die nog geen vrucht draagt van de wijnstok afgesneden (oordeel) of krijgt die meer tijd en begeleiding om tot vrucht te komen (leiding)? Dat laatste is natuurlijk een mooie boodschap!
Ik heb geprobeerd om het uit te zoeken. Het werkwoord ‘airo’ betekent meestal optillen. Maar of het optillen is om weg te snijden of om op te binden is natuurlijk een volgende vraag. In theorie zijn beide vertalingen mogelijk. De meeste vertalers en uitleggers kiezen echter bewust voor ‘wegsnijden’. Daarvoor hebben ze de volgende argumenten:
- Deskundigen vertellen mij dat het werkwoord ‘airo’ in de praktijk van de wijnbouw specifiek wordt gebruikt om onvruchtbare loten te snoeien. Het schijnt in die sector een technische term te zijn. Ik kan dat niet controleren, maar als zij dat zeggen zal het wel zo zijn.
- In de tekst worden twee activiteiten van de wijnbouwer benoemd: wegnemen (afsnijden) en krenten (reinigen). Bij dat laatste staat als doel omschreven: ‘opdat de rank meer vrucht draagt’. Bij het eerste staat geen doel omschreven. Daarom ligt het niet voor de hand om hier aan een positieve activiteit te denken.
- In Johannes komt het werkwoord ‘airo’ vaker voor, ook in negatieve zin (1:29 en 19:15). Het betekent dan iets als weggooien of wegdoen.
- In Johannes 15 komt het oordeel nadrukkelijk voor (bv vers 6). Dat komt omdat het de laatste avond van Jezus is, waarin Hij met klem oproept om bij Hem te blijven en je door Hem te laten voeden. Het ongeloof en de verwerping zullen leiden tot de kruisiging van Jezus. Het is logisch dat iets van de ernst hiervan in het beeld van de wijnstok en de ranken terugkomt. De gewenste vrucht voor wie zich aan Jezus verbindt, is aanvaarding en dienstbaarheid. Wie daar niet toe komt, die valt onder Gods oordeel.
Vertalers en uitleggers kiezen allemaal voor de vertaling ‘wegnemen’. Daarom geef ik daar zelf de voorkeur aan. Maar aan beide vertalingen is een goede uitleg te geven die past binnen het geheel van de Bijbel. In alle gevallen is het duidelijk dat verbinding met de ware wijnstok – Jezus Christus – beslissend is voor je leven en ook voor de vrucht van je leven.